مته مرغک یکی از ابزار های حیاتی در تراشکاری و سوراخ کاری دقیق است که برای ایجاد مرکز دقیق روی قطعه کار مورد استفاده قرار می‌گیرد. این مته با نوک طراحی‌شده خاص خود امکان تثبیت دقیق قطعه روی دستگاه تراش یا فرز را فراهم می کند و از انحراف ابزار در شروع سوراخ کاری جلوگیری می‌کند بنابراین دقت سوراخ ها به طور قابل توجهی افزایش می یابد. مته مرغک که به زبان انگلیسی Centre Drill شناخته می‌شود در انواع مختلفی مانند کارباید، بلند و الماسه تولید می‌شود و بسته به نوع پروژه و سختی قطعه‌کار انتخاب می گردد. طراحی ویژه این ابزار به گونه ای است که تحمل فشار بالا را دارد و زاویه مناسب برای شروع سوراخ کاری بدون لغزش را تضمین می کند. استفاده از مته مرغک نه تنها کیفیت و دقت سوراخ کاری را افزایش می دهد بلکه عمر ابزار های جانبی مانند مته های HSS و فولادی را نیز بهبود می بخشد. این ابزار برای کارگاه های صنعتی، تعمیرگاهی و حتی استفاده حرفه ای خانگی یک انتخاب ضروری است.
انواع مته مرغک
یکی از نکات مهم در انتخاب ابزار سوراخکاری دقیق، آشنایی با انواع مته مرغک و کاربردهای متنوع ان‌هاست. مته‌های مرغک بر اساس شکل، جنس و زاویه نوک تقسیم‌بندی می‌شوند و هر نوع برای شرایط خاصی در تراشکاری یا سوراخکاری دقیق طراحی شده است.
مته مرغک از نظر جنس بدنه
- فولاد تندبر: مناسب برای کارهای عمومی و فلزات نه خیلی سخت.
- HSS-کبالت‌دار: مناسب قطعات سخت‌تر.
- کارباید: مناسب فلزات سخت یا تولید با حجم بالا.
مته مرغک از لحاظ شکل بدنه
- بدنه صاف: برای دستگاه های تراش معمولی کاربرد دارد.
- بدنه مخروطی: انتهای مخروطی دارد که مستقیم داخل سوراخ مخروطی اسپیندل قرار می‌گیرد.
- بدنه با شیار: دارای شیارهایی برای خروج بهتر براده و کاهش اصطکاک.
انواع مته مرغک بر اساس کاربرد
هر نوع مته مرغک برای کاربرد خاصی در تراشکاری و سوراخ کاری طراحی شده است. شناخت این انواع به انتخاب ابزار مناسب و افزایش دقت و کیفیت کار کمک می‌کند.
مته مرغک ساده
مته مرغک ساده برای ایجاد سوراخ راهنما در مرکز قطعه کار به کار می رود و طراحی نوک ان مانع از لغزش ابزار روی سطح می‌شود. مته مرغک ساده در کارگاه های تراشکاری، قالب سازی و تعمیرات صنعتی به طور گسترده استفاده می‌شود. انتخاب قطر و زاویه نوک مناسب باعث افزایش دقت و طول عمر ابزار خواهد شد.
مته مرغک بلند
این مته برای سوراخ کاری‌های عمیق یا قطعات بزرگ طراحی شده و طول بیشتر ان امکان دسترسی به نقاط دورتر را فراهم می‌کند. شیار های طولانی این مته باعث خروج اسان براده و کاهش خطر گیر کردن ابزار در سوراخ می‌شود. مته مرغک بلند در صنایع سنگین، ساخت تجهیزات نفت و گاز، و ماشین الات بزرگ کاربرد دارد.
مته مرغک کاربایدی
این مته از الیاژ سخت کارباید ساخته شده و مقاومت بالایی در برابر فشار، سایش و حرارت دارد. برای کار بر روی فولاد ضدزنگ، تیتانیوم و آلیاژهای سخت بسیار مناسب است. کارباید به دلیل سختی بالایش امکان برش با سرعت زیاد و عمر طولانی‌تر ابزار را فراهم می‌کند. مته مرغک کاربایدی در صنایع هوا فضا، خودروسازی و تولید تجهیزات صنعتی سنگین کاربرد گسترده‌ای دارد.
مته مرغک الماسه
این نوع مته دارای نوکی پوشیده شده با ذرات الماس صنعتی یا پوشش الماسه است که حداکثر مقاومت در برابر سایش و حرارت را ایجاد می‌کند. برای سوراخ کاری مواد فوق سخت مانند شیشه، سرامیک، کاربید و برخی الیاژ های خاص ایده ال است. به دلیل ارزش بالای این ابزار استفاده صحیح و جلوگیری از ضربه ناگهانی بسیار مهم است. مته مرغک الماسه در صنایع نفت و گاز، حفاری و ماشین کاری دقیق کاربرد دارد.
ساختار مته مرغک
مته مرغک از چند بخش متنوع ساخته شده که تمامی بخش ها اهمیت بسیار بالایی دارند و اگر تمامی بخش ها به نحوه صحیح استفاده شود باعث بهبود عملکرد و کیفیت می شود:
- نوک مته: تیز و زاویه دار برای ایجاد نقطه مرکزی دقیق و جلوگیری از لغزش در شروع سوراخ کاری.
- بدنه: استوانه ای از فولاد تندبر، کارباید یا الیاژ مقاوم.
- شیار: برای خروج براده ها بعضی مته ها شیار مارپیچی یا مستقیم دارند.
- کولت و فشنگی: انتهای مته که در دستگاه نصب می‌شود.
کاربرد مته مرغک
مته مرغک ابزاری دقیق برای ایجاد سوراخ‌های مرکزی و راهنمایی در قطعات فلزی است که در صنایع مختلفی مانند ماشین‌کاری، فلزکاری و ساخت قالب کاربرد دارد. این مته‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که سوراخ‌ها را با دقت بسیار بالا ایجاد کنند و در نتیجه کیفیت نهایی قطعه افزایش می‌یابد. استفاده از مته مرغک باعث کاهش خطاها و افزایش دوام ابزارهای برش می‌شود و به عنوان یک ابزار حیاتی در فرآیندهای صنعتی به شمار می‌رود. به طور کلی، مته مرغک نقش مهمی در بهبود دقت و کارایی در تولید قطعات فلزی ایفا می‌کند.
زاویه مته مرغک
مته مرغک ابزار بسیار مهم و پرکاربرد در صنایع سوراخ کاری و تراشکاری است و زاویه مته مرغک اهمیت بسیار بالایی دارد. معمولا زاویه مته مرغک 60 درجه است و دلیل اصلی ان موارد زیر است:
- ایجاد نقطه مرکزی دقیق برای شروع سوراخ کاری.
- امکان سوراخکاری راحت و دقیق سوراخ های توپی و کانونی.
- توزیع یکنواخت نیرو و جلوگیری از گیر کردن مته.
